این بار رسانه فارسی قرار است در خصوص ادامه مبحث موسیقی در سینما از منظر موسیقی انتخابی با شما برای دقایقی هر چند کوتاه به گپ و گفت بپردازد. لذا، شما مخاطب عزیز برای کسب اطلاع بیشتر می‌توانید پیگیر مقاله پیشرو در مورد نقش موسیقی متن فیلم در سینما باشید.
موسیقی انتخابی – موسیقی متن فیلم
در راستای صحبت در خصوص موسیقی متن فیلم از دیدگاه موسیقی انتخابی می‌توان بحث را اینگونه آغاز نمود، زمانی که به منظور سفارش اصلی و اورجینال، فیلم از اعتبار مالی مناسبی برخوردار نیست، موسیقی انتخابی به روی کار می‌آید. البته مواردی هم قابل ذکر هستند که با وجود داشتن اعتبار مالی بسیار، به نوعی از مسئله موسیقی انتخابی بهره مند شدند. برخی اوقات به جهت استفاده از مدل ویژه‌ای از موسیقی متن فیلم، نوع انتخابی آن در اولویت قرار می‌گیرد. بنابراین، در هنگام استفاده از موسیقی انتخابی موضوع موسیقی خاص و منحصر به فرد مطرح است.
به ویژه زمان هایی وجود دارد که دنبال کردن موسیقی متن با تصاویر فیلم، معنا و مفهوم خاصی به فیلم مورد نظر می‌بخشد. به عنوان نمونه انتخاب ترانه ” مرا ببوس” و ترانه های دیگری که در فضای سیاسی و احساسی گنجانده می‌شود به نوعی گزینش آنها را قابل توجیه نموده است.
در ادامه مبحث موسیقی متن فیلم، آن هم موسیقی انتخابی برای نمونه از فیلم”تپه های قیطریه” که از موسیقی کلاس در فیلم استفاده شده است، به عبارتی از مرده ریگ فرهنگی گذشتگان از احترام خاصی برخوردار نیست و به آن به چشم چیزهای تزئینی می‌نگرند. در پایان فیلم، زمانی که حفر کنندگان پس از یک روز کاری از محل حفاری دور می‌شوند، در این لحظه از فیلم موسیقی رکوئیم که گونه‌ای از موسیقی کلیسایی است که در مقام ستایش و مدح مردگان برای آنان طلب آمرزش می‌کند.
در نمونه‌ای دیگری از فیلم مستند با نام “هشدار” ساخته کیومرث درم بخش (1371) با یک اعلام و هشدار در خصوص حفاظت از محیط زیست در آن مواجه هستیم. استفاده پدیده موسیقی متن فیلم آن هم موسیقی رکوئیم در آن آغاز می‌گردد. در تصاویر فیلم که با تخریب و از بین رفتن محیط زیست روبه رو هستیم، انسانی که برای روند تکامل خود در این فضای پیش می‌رود انسان مخرب قلمداد می‌شود. زمانی که در فضای سبز و خرم قرار داریم و بلافاصله به دست بشریت به کویر تبدیل می‌شود، به خوبی می‌توان با تمام وجود از بین رفتن فضای سبز با قطع درختان جنگل را درک کرد.
در فیلم دیگری به اسم “نان خورها”با کارگردانی ناصر تقوایی به مقوله عریضه نویسان در کنار فضای دادگستری تهران پرداخته است. در این فیلم به موضوع بیکاری و مهاجرت افراد از روستا به شهر اشاره دارد. به جهت اندک سوادی که برخی از این افراد دارند به امر عریضه نویسی در حواشی دادگستری پرداخته‌اند و تصاویر روزگار آن زمان تهران و ایران را به تصویر می‌کشد.
در فیلم دیگری از تقوایی، با نام “اربعین”(1349) از موسیقی متن فیلم به نحوی ایده‌آل و خلاقانه بهره گرفته است. وی در این فیلم می‌خواهد نبود روح حماسی در میان مردم جنوب در زمان عزاداری های محرم را به نوعی به تصویر بکشد و فیلم خود را با موسیقی حماسی از عزاداری محرم آغاز می‌کند.
یکی از اولین تجاربی که از عامل موسیقی متن فیلم بهره گرفت، در فیلم “مسجد جامع” به کارگردانی منوچهر طیاب(1348) بود. در این فیلم موسیقی، جایگزین گفتار می‌شود و عواطف و احساساتی که انسان از این فضا می‌تواند برخوردار باشد، موسیقی در نوع خود با تصویر بیان می‌کند.
فیلم ندامتگاه زنان ساخته کامران شیردل(1345)، که در آن وی از ساختار موسیقیایی بهره گرفته است. ابتدای فیلم با نوعی از موسیقی اورتور استفاده کرده است، که حال و هوای احساسی و عاطفی به تماشاگر منتقل می‌کند. در این نوع موسیقی قصد دارد بیننده را کم کم با محیط و فضا آشنا کند. در پایان فیلم، دوربین داخل محیطی می‌شود که زنان در حال خواندن نماز هستند و به تدریج دوربین از آن صحنه جدا می‌شود. در این مستند از نوعی موسیقی فیلم استفاده کرده است به صورت کنسرتور ویولن از بخش از ارکستر جدا شده به تکنوازی مشغول می‌شود. کامران شیردل بیان می‌دارد که در این مستند برای بهره گیری موزیک متن فیلم، از این نوع موسیقی استفاده نموده است. زمانی که پیر زن لباس را به تن عروسک می‌کند یک نوع تک نوازی دوربین با ساز و آهنگ سلو همراه است.
موسیقی متن فیلم در قالب موسیقی اورجینال
یکی از کارکردهای موسیقی متن فیلم تحت عنوان موسیقی اورجینال می‌باشد. منتقدان و نظریه پردازان این عرصه معتقد هستند که نوعی از موسیقی از فرم های متفاوتی برخوردار است. از طرفی، گاهی اوقات در این نوع موسیقی می‌تواند به عنوان عامل و فاکتوری مستقل در ترکیب با تصویر قرار گیرد. موسیقی اورجینال برای بیان معنا و مفهوم خود بایستی با تصویر همراه باشد تا نقش موثر موسیقی متن فیلم را ابراز نماید.
سینایی در فیلم سردی آهنین(1349) از دو گونه موزیک برای این فیلم استفاده نموده است. وی به منظور بهره برداری از موسیقی متن فیلم، در ابتدا از موسیقی اورجینال و سپس موسیقی افکتیو،(حس سوز و سرما را به تماشاگر القا می‌کند) استفاده نموده است.
در فیلم “به یاد” از زنده یاد بابک بیات که با استفاده از تصنیف از شیوه‌های مختلفی از موسیقی متن فیلم در سینما را استفاده نموده است که بیان کننده‌ای چند نوع لحن در بخش هایی از فیلم است. به عنوان مثال، در فیلم مذکور موسیقی به گونه‌ای شروع شده است که به عبارتی شخصی در حال کوبیدن در می‌باشد و با حالتی مرموزی پیام آور خبرهای خوبی نیست. پس از گذشت دقایقی، لحن دگرگون می‌شود و برای لحظاتی شاد و گاهی غمگین می‌شود.
موسیقی متن یا حاشیهٔ صوتی یا ساندتِرَک (به انگلیسی: soundtrack) به مجموعهٔ اصوات ضبط‌شده بر روی یک فیلم سینمایی، برنامه تلویزیونی یا بازی رایانه‌ای گفته می‌شود که دربرگیرندهٔ موسیقی، دیالوگ‌ها، افکت‌های صوتی و ترانه‌های مربوط به آن تصاویر است. امروزه واژهٔ ساندترک به آلبوم‌های موسیقی فیلم یا موسیقی بازی ویدئویی نیز تعلق می‌گیرد و معرف ترانه فیلم‌ها یا بازی‌ها است (گاهی اوقات ممکن است دربرگیرنده موسیقی بی‌کلام آن اثر نیز باشد) که به شکل مستقلی در لوح‌های فشرده منتشر می‌شوند. ویکی پدیا
کارکردهای sound track در سینمای مستند
موسیقی در سینما یکی از عامل های فیلم مستند است که از کاربردهای متفاوتی هم دارا می‌باشد.
موسیقی متن فیلم در سینما می‌تواند عاملی باشد تا نماها پشت سر هم ردیف شوند و جای خالی قطعاتی که برش داده شده اند، به هیچ وجه از سوی تماشاگر احساس نمی‌شود. حتی مواقعی وجود و حضور موسیقی می‌تواند اگر قطعه‌ای در لابلای نماهای متوالی برش داده شده وجود داشته باشد، این خلاء را به خوبی پر می‌کند. در این هنگام نقش موسیقی در سینما از نوع تدوین ریتمیک نمایش داده می‌شود. در این حالت ضرب آهنگ موسیقی متن فیلم نقطه برش نماها و اتصال آنها را بهم را تعیین می‌کند. فیلم “سفالینه” مثالی از کاربرد موسیقی ریتمیک در سینما به حساب می‌آید.
کاربرد موسیقی متن فیلم در مطابقت داشتن با حرکت
در دو هنر موسیقی و فیلم، عامل حرکت از نقش مهمی برخوردار است.
- حرکت کردن دوربین در سینما
- حرکت کردن در تدوین
- حرکت کردن موضوع در پیرامون کار
در کل 3 اصل شامل تفاوت شدت، تفاوت در زمان، تفاوت بالا و پایین شدن صدا به حرکت در موسیقی متن فیلم وابسته است.
همسو شدن تصاویر با موسیقی فیلم از جمله تکنیک های فیلم های کارتونی همچون والت دیزنی بود که در آن شخصیت های بی جان و در عین حال متحرک کارتون ها با موسیقی همراه می‌شدند. این حالت از استفاده موسیقی متن فیلم، میکی موسینگ نام گرفت.
برای معرفی هر چه بیشتر این نوع از موسیقی متن فیلم، در نمونه های مستند ساخته شده در کشور خودمان، می‌توان به فیلم “سردی آهن” اشاره کرد. در این فیلم نگاهی به زندگی محمد نصیری، قهرمان پیشین ایران و جهان دارد. در لحظاتی از فیلم، که محمد نصیری سعی و تلاش می‌کند تا به نبرد وزنه سرد و آهنین برود، در این لحظه فیلم با موسیقی خاصی از ضرب محمد اسماعیلی دنبال می‌شود.
در نمونه دیگری از فیلم های غیر ایرانی به نام “شیشه” ساخته برت هانسترا (1958) می‌توان ذکر کرد که به خوبی از طریق عنصر موسیقی متن فیلم توانسته تصاویر را با موسیقی دنبال سازد.
کارکرد گفتاری موسیقی متن فیلم در سینما
در یک فیلم مستند، گفتار موسیقی می‌تواند کاربردهای متفاوتی داشته باشد، از جمله یکی از کارکردهای آن کاربرد اطلاعاتی آن است. در این حالت فیلم مستند مورد نظر توسط گوینده به دادن اطلاعات از طریق تصاویر می‌پردازد. در مواقعی خاصی می‌توان از نقش موسیقی متن فیلم به نوعی معنا و مفهوم تصاویر را به بیننده انتقال داد.
برای مثال زدن در این مورد می‌توان به فیلم “موج، مرجان، خارا” به کارگردانی ابراهیم گلستان(1341) اشاره کرد. هدف فیلم بر آن است که به آشناسازی و ترویج کنسرسیوم نفت در مورد ایجاد کردن تأسیسات نفتی در جزیره خارک بپردازد. در این راستا گلستان نمی‌خواهد در این فیلم فقر مردم ایران از دیده ها مخفی و پنهان کند و به خوبی از طریق گفتار موسیقی در قالب کلام و گفتار آن را به تصویر می‌کشد.
در ادامه فیلم، این جمله را گوینده بیان می‌کند که، ” ملک مروارید آرمیده و مرجان و ماهی سپرده به تقدیر را نصیبی نرسید جز این شیار کف آلود”، اشاره به ثروتی است که دارد از کشور خارج می‌شود و مردم ایران به نوعی از آن بی نصیب می‌مانند. بخصوص در بخشی از فیلم که گوینده می‌گوید نفت از کجا؟ و تصاویر فیلم در حال پخش بارگیری یک نفتکش است و از کوههای گچساران به عنوان سرمنشاء نفت یاد می‌کند و در همین لحظه تصویر کوه های گچساران قطع می‌شود و چوپانی را نشان می‌دهد که با لباسی کهنه و پوسیده(پاره پاره) در حال زدن نی می‌باشد.
در بخشی دیگری از فیلم پیرزنی را که در حال دوشیدن شیر است را به تصویر می‌کشد که نمایانگر حضور فقر در میان قشرهای مختلف مردم است و موسیقی متن فیلم از منظر موسیقی گفتار وارد صحنه می‌شود و با آهنگ حزن، اندوه و نداری را به گونه‌ای مناسب برای دیده شدن، فقر آن روزهای مردم ایران را به تماشاگر انتقال می‌دهد. از طرفی، گواه این مسئله است که زیر پای مردم ایران ثروتی نهفته است و بدون اندکی استفاده از آن در فقر و نداری کامل به سر می‌برند.
فیلم “هتل معلولان “به کارگردانی ژرژ فرانژو(1925) که محتوای ضد جنگ دارد و با استفاده از موسیقی، نفرت از جنگ را در قالب موسیقی متن فیلم استفاده کرده و آن را به بیننده انتقال می‌دهد.
در بخشی از فیلم، تصویر تندیسی از نیم تنه ناپلئون قابل مشاهده است. روی این تصویر سرود نظامی ظاهر می‌شود به عبارتی در حال مدح و ستایش مسئله جنگ آوری است. در این تصویر می‌توانید نیم تنه چهره انسانی که تخریب شده است و هراسی که از موضوع جنگ دارد را به خوبی مشاهده کنید، ترکیب موسیقی متن فیلم و تصویر به طرز خاص و ویژه حس بیزاری و انزجار را از جنگ به نمایش می‌گذارد.
موزیک متن در قالب معرف
برخی اوقات به منظور این که سندیت فیلم مستند را افزایش دهند، به موقعیت مکانی و زمانی فیلم را بیان می‌کنند. جدای از این موضوع، بر حسب قومیتی که در فیلم حضور دارند از موسیقی آن قوم و دیار برای بیان معنی و مفهوم فیلم می‌توان استفاده کرد و کارگردانان از کارکرد موسیقی متن فیلم در سینما تحت عنوان معرف بهره می‌برند. البته شنونده یا بیننده آن موسیقی باید به آن موسیقی تا حدودی آشنایی داشته باشد.
در نمونه دیگری از کارکرد موسیقی متن فیلم در سینما از نوع مُعرف، می‌توان به فیلم “باد صبا” ساخته آلبرلاموریس(1349) اشاره کرد که در آن با نشستن بر روی بال های باد صبا در سرتا سر ایران می‌توان سیر و سفر کرد. در ادامه به هر دیاری و شهری که می‌رسد، بخش هایی از موسیقی آن خطه را به عنوان معرفی پخش می‌کند.
موسیقی شخصیت پردازی در متن فیلم
کاربرد موسیقی متن فیلم در سینما از نوع شخصیت پردازی می‌تواند بسیاری را از مشخصات و خصوصیات موجودات، اشیاء، طبیعت و … را بیان کند و دسته آخر آن را به تصویر بکشد. این نوع نگاه به موسیقی در سینما از سال 1685 شروع به کار کرد. فیلم “چهار فصل” نمونه‌ای از کارکرد شخصیت پردازی موزیک متن فیلم در سینما می‌باشد.
در مبحث کاربرد موسیقی متن فیلم، بسیاری از آهنگسازان نوع کلاسیک معتقد هستند که موسیقی به خودی خود تکمیل است و نیازی به استفاده از عوامل دیگر برای تکمیل کننده آن نیست. در حالی که از دیدگاه رمانتیک خلاف این نظریه از کارکرد موسیقی در سینما را دارند.
یکی از مثال ها برای داستان پردازی موسیقی متن فیلم می‌توان به فیلم چهار فصل ویوالدی اشاره کرد و به وصف و شرح 4 فصل با استفاده از شعر پرداخته است. البته علاوه بر استفاده از کنسرتو و سازهای موزیک در سینما و عناصر فیزیکی( پرندگان، جویبار، جنگل) در فیلم به توصیف فصل ها اقدام نموده است. هر سازی که در فیلم به کار رفته به عبارتی خواسته فصل ها را به گونه‌ای که خاص حال و هوای همان فصل است به تصویر بکشد از جمله، اینکه در آخر فصل تابستان صدای رعد و برق جایگزین آن می‌شود.
صدا در سینما در حین اینکه می‌تواند بیان کننده فضا و تصویر شکل گرفته از خیال باشد، با همراهی تصویر، می‌تواند مفهوم متفاوت تری را به نمایش بگذارد. با این روش، مواقعی که نمی‌توان در تصویر به طور واضح و مشخص نکته فیلم را بیان کرد، با اضافه کردن صدا، می‌توان تأثیرگذاری صدا در سینما در صحنه مورد نظر را دو چندان کرد.
موسیقی متن در قالب نقش تمثیلی
اگر بخواهیم از کاربرد موسیقی تمثیلی برای سینمای مستند صحبت کنیم، می‌بایست گفت، جنبه های مادی و معنوی زندگی انسان به جهت کاربرد گسترده که دارد از جمله نقش ایجاز و ساختار نمایشی آن، در بیان مفاهیم و معنای مختلف و متنوع خواهد داشت. یکی از فاکتورهایی که مسئله وجه تمثیلی را در فیلم های مستند سازماندهی می‌کند، استفاده از موسیقی متن فیلم در سینما است. به عنوان مثال، فیلم “شاید شیطان” ساخته روبر برسون(1977) به نحو مطلوب از وجه تمثیلی موسیقی متن فیلم بهره برده است. در صحنه‌ای والنتین و شارل به کلیسا رفتند و کیسه خواب را بر روی زمین پهن کرده با استفاده از گرامافونی که با خود بردند، شارل صفحه‌ای را می‌گذارد و هر دو در ادامه در همان جا به خواب می‌روند.
کارکرد نمادین soundtrack در سینما
یک نوع از کاربرد دیگر موسیقی متن فیلم می‌توان به موضوع نمادین آن اشاره کرد. این مسئله نمادین بودن موزیک متن فیلم می‌تواند به خوبی احساس و مفاهیم اصلی را با همراهی تصاویر به بیننده انتقال دهد. در صفحات قبلی به این موضوع اشاره شده است که درم بخش در فیلم مستند خود با نام “جرس”(1352) که در آن تقابل دو نوع دیدگاه یعنی سنت (ساربانی که در حال نواختن نی محلی) و غرب زدگی(ساربان دیگری که از طریق رادیو ترانزیت به همراه پارازیت، در حال گوش دادن به موسیقی غربی است) را با به تصویر کشیدن از دو ساربان و نیز بهره گیری از موسیقی متن فیلم آن هم در قالب نمادین، به مفهوم، ستیز میان سُنت و مدرنیزه شدن می‌پردازد و در نهایت بسیاری اوقات این سنت است که مغلوب می‌شود. از اینرو، کارگردان از دو نماد استفاده کرده است تا مفهوم را به مخاطب خود در قالب فیلم مستند منتقل نماید.
در این لحظه به بخش پایانی مبحث موسیقی متن فیلم رسیدیم. امید است در دقایق کوتاهی که در کنار رسانه فارسی بودید، اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت نموده و برای پاسخ دهی به سوالات شما در این مورد قدمی هرچند کوچک برداشته باشیم.
امکان ثبت نظر جدید بسته شده است.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.