سلام می کنیم به همه ی همراهان عزیز وبسایت رسانه فارسی. امروز در خدمت شما هستیم با مقاله ی ویژگی های یک مصاحبه کننده ی خوب و بررسی جزئیات آن. در این مقاله هم مانند سایر پست های قبل، ذهن شما را با مثال های ملموس و ساده ای که می زنیم، برای فهم موضوع آماده می کنیم. با این مثال ها شما راحت تر می توانید به ویژگی های یک مصاحبه گر خوب پی ببرید.
به عنوان یک مصاحبه گر خوب اولین وظیفه ی شما این است که یک مصاحبه شونده خوب پیدا کنید. البته این همه ی ماجرا نیست؛ چون شما به عنوان یک مصاحبه کننده باید فضای مناسبی را فراهم کنید تا در آن بستر به وجود آمده، سوالات خود را بپرسید. آماده سازی این فضا مراحلی دارد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم. پش با ما همراه باشید.
مراحل پیش از انجام مصاحبه
اینکه فرد مصاحبه شونده، فرد مصاحبه گر را قبل از ضبط برنامه ی خودشان جلوی دوربین دیده باشد، می تواند تا حد زیادی از بار استرس فرد مصاحبه شئونده کم کند. یا اینکه نیم ساعت پیش از ضبط مصاحبه، یک گپ و گفت کوتاه با فرد مصاحبه شونده داشته باشید و سوالات او را در خصوص ضبط یک برنامه ی مستند، به خوبی جوابگو باشید.
بسیاری از افراد نگران این موضوع هستند که نمی توانند رسمی و لفظ قلم حرف بزنند. شما می توانید به آن ها اطمینان دهید که صحبت کردن شان خوب است و آن ها را به آرامش دعوت کنید. آشنایی و گفت و گوی شما پیش از شروع ضبط مصاحبه، می تواند به ادامه ی روند آن کمک کند.
پس جلب اعتماد فرد مصاحبه شونده یکی از ویژگی های مصاحبه کننده خوب است. فرمول خاصی برای ایجاد این اعتماد وجود ندارد و تا حد زیادی بستگی به توانایی کارگردان مستند ساز دارد. فرصت آشنایی متقابل می تواند زمینه را برای اعتماد طرفین ایجاد کند. از طرف دیگر ممکن است فرد مصاحبه کننده با نظرات فرد مصاحبه شونده مواق نباشد و همین موضوع باعث سلب اعتماد او شود. در این جا وظیفه ی یک مصاحبه گری خوب این است که به فرد مقابل اطمینان دهد که اگر چه نظراتش همسو با مصاحبش نیست، اما همه ی صحبت ها و نظرات او را بی کم و کاست ضبط و سپس منتشر می کند؛ حتی اگر صحبت هایش بر خلاف میل او باشد.
در یک گفتگوی مقدماتی، تا چه اندازه باید وارد روند مصاحبه شویم؟
واقعیت امر این است که پاسخ دقیقی برای این سوال وجود ندارد و همه چیز بستگی به این دارد که مصاحبه شونده و مصاحبه کننده به دنبال چه چیزی در روند این صحبت ها هستند.
- مصاحبه گر باید بداند چه می خواهد بپرسد.
- اهدافش از مصاحبه چیست و چه نتیجه ای می خواهد بگیرد.
- مصاحبه شونده هم بایستی بداند که برای چه هدفی در این مصاحبه شرکت کرده و چه حرفی برای گفتن دارد.
مصاحبه در اصل یک دیالوگ دو نفره است که نمی شود طبق میل و هدف مصاحبه گر آن را پیش برد. مصاحبه شونده هم تمایل به گفتن صحبت هایی دارد که باید این فرصت را به او بدهیم.
آیا باید پرسش های مصاحبه را با فرد مصاحبه شونده در میان بگذاریم تا یک جوری تمرین کرده باشیم؟
خب از دو جهت می توان این موضوع را بررسی کرد. یکی از ویژگی های مصاحبه گر خوب، تشخیص مرز باریک بین گفتن یا نگفتن این سوالات، پیش از انجام مصاحبه است.
از جهتی خوب است و باعث می شود فرد مصاحبه شونده بداند راجع به چه چیزهایی قرار است صحبت شود.
اما از جهت دیگر ما نباید همه ی پرسش های مهم را در اختیار مصاحبه شونده قرار دهیم. برخی از این پرسش ها باید برای اولین بار و جلوی دوربین از او پرسیده شود تا مصاخبه شونده بدون دخیل کردن ملاحظات به این پرسش ها پاسخ دهد؛ نه اینکه یک جواب از پیش آماده داشته باشد. چون این جواب، یک پاسخ واقعی نیست و بیشتر جنبه ی رفع و رجوع دارد؛ مخصوصا در موارد که نوک پیکان پرسش به سمت فرد مصاحبه شونده است.
در مصاحبه هایی که قصد و هدف شما استفاده از دانش و آگاهی فرد مصاحبه شونده است، بهتر است تا پیش از شروع ضبط، از ابهامات و نقاط کور ذهن تان با او صحبت کنید تا این فرد با صحبت هایش در جلوی دوربین، ذهن شما و همه ی افرادی که در آن مورد خاص شک و شبهه دارند را برطرف کند.
ویژگی بارز مهم مصاحبه کننده خوب
یکی از ویژگی های مصاحبه کننده خوب این است که بتواند جو رسمی میان خود و مصاحبه شونده را بشکند و او را قانع کنید که نیازی نیست برای خوشایند شما و جو حاکم، حرف هایی را بزند که قلبا به آن ها معتقد نیست.
از طرف دیگر فرد مصاحبه شونده ممکن است پیش از ضبط حرف هایی را بزند که جلوی دوربین حاضر به گفتن آن ها نیست و به واقع فکر می کند که ذکر جزئیات آن ماجرا به درد کسی نمی خورد و خسته کننده و بی محتواست. در حالی که این موضوع به ویژه برای مردم عامه مهم است که بدانند در پس پرده چه اتفاقاتی رخ داده است. پس سعی کنید:
۱. سوژه تان را درست انتخاب کنید.
۲. با فراهم ساختن بستر شناخت پیش از زمان ضبط، در جلوی دوربین از اطلاعات دست اول او بهره مند شوید.
اگر فردی خوش صحبت باشد اما مدام در ذهنش محاسبه کند که این حرف ها برای گفتن در یک رسانه ی جمعی مناسب است یا نه، آن مصاحبه خوب از آب در نمی آید؛ چون دقیقا از ذکر جزئیاتی که مخاطبان به دنبال شنیدن آن هستند، طفره می رود و فکر می کند مسائل پیش پا افتاده ای هستند و یا برای بازگو شدن در یک رسانه ی جمعی مثل تلویزیون، رسمیت و صلاحیت کافی را ندارند.
برای مثال قرار است مستندی از آتش زدن عرق فروشی های سال ۵۷ تهیه شود؛ فرد مصاحبه شونده پیش از شروع ضبط همه ی ماجرا را با آب و تاب و ذکر جزییات تعریف می کند؛ اما به محض اینکه دوربین روشن می شود، نوع دیگری سخن می گوید و از بیان جزییات ماجرا و نقش خودش در آن اتفاقات سر باز می زند.
ویژگی های مصاحبه کننده خوب
در ادامه این مقاله از وبسایت رسانه فارسی می خواهیم راجع به ویژگی های مصاحبه کننده خوب صحبت کنیم و هر کدام از آن ها را با ذکر مثال هایی توضیح دهیم. پس با ما همراه باشید.
احاطه مصاحبه کننده به موضوع
از ویژگی های مصاحبه گر خوب، تسلط داشتن به موضوع مورد بحث است. اگر به موضوعی که انتخاب کرده اید مسلط نباشید، از سه جهت مصاحبه ی شما ضعف خواهد داشت.
نخست اینکه به مصاحبه شونده این احساس دست می دهد که شما هیچ ارزشی برای موضوع تان قائل نیستید و شخصیت و اعتبار شما زیر سوال خواهد رفت. دوم، چون که هیچ تسلطی بر موضوع بحث ندارید، پرسش های کلی می پرسید و در مقام شنونده ای قرار می گیرید که فقط پاسخ های بی سر و ته می شنود. سوم، در واقع شما در این حالت کاملا منفعل خواهید بود و اگر فرد مصاحبه شونده ی شما کمی شیطنت به خرج دهد، می تواند صحبت های مغرضانه ای بکند که شما به دلیل عدم تسلط بر موضوع، نخواهید توانست به نقض گفته های او بپردازید و هیچ نظر و دیدگاه معتبری در جواب صحبت های بی اعتبار خود نخواهید داشت. نتیجه اینکه هیج چالشی بین شما دو نفر رخ نخواهد داد و این از ویژگی جذابیت مصاحبه ی شما کم می کند. پس یکی از ویژگی های مصاحبه کننده خوب، هوشیار بودن بودن است.
برای انتخاب موضوع مصاحبه حتما مطاله کنید و در صورت نیاز، تحقیقات میدانی نیز داشته باشید. این تحقیقات بر روی انتخاب شخص مصاحبه شونده نیز تاثیر گذار است. یکی از جنبه های تحقیق روی موضوعی که آن را انتخاب می کنید، این است که با دیدگاه ها و روایات مختلفی که از موضوع شده است، آشنا می شوید. همچنین اگر فرد مصاحبه شونده ی شما، مصاحبه های دیگری با آن موضوع خاص داشته است، می تواند به روند اجرای مصاحبه ی شما کمک کند و شما با داشتن این اطلاعات می توانید جلوی گزافه گویی ها و اطلاعات بی پایه و اساس را بگیرید.
کاری کنید مصاحبه شونده جلوی دوربین احساس راحتی کند؛
اگر بتوانید محیطی را فراهم آورید که مصاحبه شونده پس از قرار گرفتن در آن جَو، به کلی دوربین را فراموش کند، یک مصاحبه ی زنده خواهید داشت که بیننده های بسیاری دارد. در این حالت تیکه پرانی ها و گاها به حاشیه رفتن، می تواند مصاحبه ی شما را جالب و جذاب تر کند. پس از مختل کردن اسباب راحتی و آرامش مصاحبه شونده بپرهیزید.
عوامل مختل کننده احساس راحتی در مصاحبه شونده چیست؟
- رسمی شدن زیاد محیط
- فنی شدن محیط
- وسواس داشتن روی مساله نور و صدا
- ایراد ها و تقاضاهای مداوم، مثل: کمی آن طرف تر بنشینید/ لطفا بلند تر صحبت کنید/ تکان نخورید و … .
در مواردی که ذکر شد، کارگردان باید کمترین دخالت را داشته باشد و به جای پرداختن به بحث های فنی و فیزیکی فرد مقابل، به صحبت های او اهمیت دهد. پس این هم یکی دیگر از ویژگی های مصاحبه کننده خوب است.
من هم به عنوان یک مصاحبه شونده، ترجیحم این است که در چشمان مصاحبه گر نگاه کنم و حرف بزنم و طبیعتا زمانی که مصاحبه کننده دائما در حال پچ پچ کردن با صدا بردار یا فیلم بردار است، رشته ی کلام از دستم در می رود و حواسم پرت می شود.
اگر چه مصاحبه شونده های قَدَر بدون داشتن مصاحبه گر هم می توانند جلوی دوربین و برای میلیون ها نفر حرف بزنند، اما خب هر کسی زمانی که با یک شخص، رودر رو صحبت می کند، رفتارش طبیعی تر است.
دومین عاملی که می تواند باعث مختل شدن حواس او شود، پرسیدن یک سوال پرت و بی مناسبت در اوج بحث است. چون ناخودآگاه این احساس را در فرد مصاحبه شونده ایجاد می کند که شما کوچکترین توجهی به صحبت های او ندارید. بالعکس یک مداخله ی به جا در حین صحبت های او، باعث می شود تا او بفهمد که شما سخنان او را به صورت دقیق دنبال می کنید. این هم یکی از ویژگی های مصاحبه کننده خوب و باهوش است.
سومین مورد هم این است که مرتبا وسط صحبت مصاحبه شونده نپرید و بگذارید او راجع به موضوعاتی صحبت کند که دلش می خواهد، حتی اگر به پرسش اصلی شما ربطی نداشته باشد.
شاید بگویید این که درست نیست! اما، این کار شما باعث می شود که او احساس رضایت کند و به نشستن زیر نور پروژکتور و فضای استدیو عادت کند. در موقعیت مناسب، سوالات تان را بپرسید تا فرد مصاحبه شونده جواب بدهد.
یکی از پیش نیاز های اصلی برای تولید برنامه های تلوزیونی و حتی تولید مستند، این است که آموزش مصاحبه را به صورت صحیح فرا گرفته باشید. شما میتوانید به صورت رایگان این مبحث مهم را در رسانه فارسی بیاموزید
از ویژگی های مصاحبه گر خوب این است که با دیدگاه شک و تردید به صحبت های فرد مصاحبه شونده گوش دهد. البته نه اینکه بگوییم افراد مصاحبه شونده همگی در جلوی دوربین دروغ می گویند، اما این اتفاق در مورد بعضی از مصاحبه شونده ها صادق است. این یک واقعیت انکار ناپذیر است که همه ی ما در چنین موقعیت های ممکن است نظرات، سلایق و صلاح مسائل مادی و حیثیتی خود را در صحبت هایمان دخیل کنیم.
حتی گاهی ممکن است مصاحبه شونده بخواهد چیزهایی که به نفعش نیست را نگوید. برای مثال وقتی با یک قاتل مصاحبه می کنید، مسلم است که بخواهد در دفاع از خود توجیهاتی بیاورد و یا حرف هایی را بزند که حقیقت ندارند.
در حالی که یک منتقد ادبی، برای خوشامد دیگران نقد خود را تحریف نمی کند؛ مگر اینکه بخاطر رودربایستی با فرد نویسنده و یا گرفتن حق سکوت، اقدام به این کار کند. اظهارات خلاف واقع به چند شکل در مصاحبه اتفاق می افتد:
پرسپکتیو (زاویه دید متفاوت)؛
هر شخصی از یک زاویه دید معین به یک قضیه نگاه می کند. پس طبیعی است ک بخواهد حقیقت را محدود به چیزی کند که خودش می داند و می بیند. برای حل این مساله در صورت امکان باید با افراد مختلف با زاویه دیدهای مختلف صحبت کرد تا مصاحبه ی کامل تر و جامع تری داشته باشیم.
نگفتن بخش هایی از واقعیت؛
این موضوع نه تنها می تواند یک دید ناقص به مخاطب بدهد، بلکه می تواند به طور کلی تصویری غیر واقعی از آن موضوع برایش ساخته شود.
فراموشی؛
مثل فراموش کردن تاریخ و ترتیب زمانی اتفاقات. فراموش کردن جزییات درباره ی افراد، مکان ها و حالات. یا حتی فراموش کردن بخش های ناخوشایند اما حقیقی یک واقعیت.
ایدئولوژی؛
آدم مذهبی از دیدگاه خودش به زندگی و فلسفه ی وجودی می نگرد، آدم لائیک هم از دیدگاه خودش. ایدئولوژی یک کمونیست با یک ملی گرای دو آتشه، زمین تا آسمان متفاوت است. هر کدام از این افراد یک ایدئولوژی خاص دارند که وقتی چیزی با نگرش ها و اعتقادات شان جور در نمی آید، آن را نادیده می گیرند.
نتیجه و جمع بندی:
پس یکی از ویژگی های مصاحبه کننده خوب شکاکی است. بله شکاکی! این فرد به گفته های فرد مصاحبه شونده اطمینان کامل ندارد و سخنان گوینده را با مطالب مستند و علمی مقایسه می کند و اگر ناهماهنگی و تناقضی در صحبت های او با منابع علمی ببیند، حتما گوشزد کند. البته فرد مصاحبه شونده به هنگام تناقض گویی دچار تردید می شود و عدم اطمینان او در لحن و حالات چهره اش پدیدار می شود.
پس از ویژگی های مصاحبه کننده خوب، این است که جلوی این اتفاقات را بگیرد و هدایت روند اجرای مصاحبه را در دست داشته باشد.
بخشی از این مقاله از صفحه انگلیسی ویکی پدیا ترجمه شده است wikipedia.org/wiki/Interview
امکان ثبت نظر جدید بسته شده است.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.