اگر بخواهیم نقش تصویر و صدا در سینما را در تولید فیلم ها از جمله، فیلم های مستند و داستانی بیان کنیم، به این نکته مهم میرسیم که، برای انتقال احساس در فیلم، بایستی از تصویرسازی شکل گرفته از تخیل استفاده کنیم. احتمالا شما هم با ما موافق هستید که اکثر اوقات تصویر، زمانی میتواند به معنای واقعی، معنی و مفهوم فیلم را برساند که همراه با صدا باشد. بنابراین برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نقش صدا در سینما، رسانه فارسی را تا پایان مطالب این صفحه همراهی کنید.
کاربرد صدا در سینما
در این بخش، تأثیرگذاری نقش صدا در سینما در حوزه های مختلف را با ذکر یک مثال ادامه میدهیم. اگر دقت کرده باشید بسیاری مواقع، انتهای برخی فیلم ها مثل فیلم “پول” که توسط روبر سون که از اساتید و بزرگان بنام عرصه فیلم سازی میباشد را مورد بررسی قرار میدهیم و در حالی که به پایان فیلم نزدیک و نزدیکتر میشویم، یکی از شخصیت های داستان به نام ایوون تارژر در یکی از صحنه های فیلم با برداشتن تبری به قصد کشتن به اتاق زنی وارد میشود که زندگی او را نجات داده است.
نقش صدا در سینما به خوبی در این صحنه موثر واقع میشود، چرا که بیننده از ضربه زدن تبر و فریاد زن در پشت در متوجه میشود که زن به قتل رسیده است، چرا که کارگردان در صحنه آخر، ایوون تارژر را در حال شستن تبر خونی به تصویر میکشد.
صدا در سینما در حین اینکه میتواند بیان کننده فضا و تصویر شکل گرفته از خیال باشد، با همراهی تصویر، میتواند مفهوم متفاوت تری را به نمایش بگذارد. با این روش، مواقعی که نمیتوان در تصویر به طور واضح و مشخص نکته فیلم را بیان کرد، با اضافه کردن صدا، میتوان تأثیرگذاری صدا در سینما در صحنه مورد نظر را دو چندان کرد. از طرفی، در منابع دیگری مارسل لربیه و نیز بابک احمدی به منظور تحلیل و بررسی فیلم های برسون، هر دو آنان اثر تصویر و صدا در سینما را برابر و حتی بعضی اوقات برتری محسوسی بر کلام قائل هستند. البته در ادامه هر دو به این مسئله تأکید دارند که نمیتوان برای هیچ یک جایگزینی پیدا کرد و هر کدام در جایگاه مستقل خود میتوانند معنا و مفهوم خاصی پیدا کنند.
صدا در سینما و حضور آن در دنیای فیلم و تصویر
در ابتدای ورود صدا به فیلم های صامت(بی کلام)، مسئله تأثیرگذاری صدا در سینما را چندان شاهد نیستیم و بسیاری از جمله گرگوی آلکساندروف، آیزنشتاین و… به نشانه اعتراض بیانهای را به سینمای جهان اعلام کردند. در این بیانیه عنوان شده بود، وجود فیزیکی صدا در سینما به طور همزمان در فیلم ها بدون استفاده از تخیل میتواند اتفاقاتی که در پس تدوین فیلم شکل میگیرد، آن را به نابودی بکشاند. برداشت کلی که از بیانیه میتوان داشت آن است که، در زمان تدوین با بکار بردن صدا بر روی تصویر مورد نظر، میتوان مفهوم فیلم را به طور واقعی حس کرد که به آن صدای کنتر پوئن گفته میشود.
در انگلستان، استفاده از صدای کنتر پوئن در قرن بیستم، بخصوص در دهه های 30 و 40 در فیلم های مستندی همچون ترانه سیلان، پست شبانه، … که به تازگی رواج پیدا کرده بود، به خوبی میتوانستید ببینید. در ادامه مطلب صدا در سینما میتوان به این موضوع اذعان داشت، فیلم سازی جهان تا جایی پیش رفت که صدا به مهمترین جزء سینما تبدیل شد.
انواع صدا در سینمای مستند – زیگفرید کراکائور
به جهت بازبینی نقش صدا در سینما در ساخت فیلم های مختلف میتوان گفت، با روی کار آمدن پدیده صداگذاری بر روی تصویر، از سوی دست اندرکاران سینما، هر لحظه نظریهها متعددی مطرح میشد که این عامل، سبب ایجاد روش ها و تقسیم بندی متنوعی در فیلم ها هم شد. یکی از نظریه ها، که در آن زمان به نظریه زیگفرید کراکائور هم معروف شد، که سه دسته بندی را در صداگذاری را مطرح کرد که در دنباله مطالب صدا در سینما، برایتان توضیحاتی را بیان میکنیم.
- تطابق داشتن و نداشتن صدا بر روی تصاویر فیلم ها
در حالت تطابقی نقش صدا در سینما، صدا بر روی فیلم از نظر موقعیت زمانی و مکانی با تصویر کنونی مطابقت میکند، در حالی که در حالت تطابق نداشتن، ما در فیلم، صدا و تصویر افرادی را میبینیم و میشنویم که در آن لحظه در کنار ما نیستند، فیلم مرثیه گمشده(خسرو سینایی- 1349-62) از آن قبیل فیلم هاست .
- حالت صدای موازی و صدای کنتر پوئن
در حالت موازی، صدا و تصویر به طور همزمان و غیر همزمان به دنبال هم تکرار میشوند. روشن شدن کامیون و زوم کردن تصویر بر روی کامیون یکی از حالت های موازیست.در حالیکه در حالت صدای کنتر پوئن، تصویر و صدا در مقابل هم مفهوم تازه و با کیفیتی را مطرح میکنند. برای مثال فیلم”ترانه سیلان” پسر در حال خواندن دعاست و مرد عبارت” ارادتمند شما” را با تأکید های بسیاری بیان میکند، نمونهای از صدای کنتر پوئن است که به خوبی اثر صدا در سینما از نگاه دیگر در این فیلم خودنمایی میکند.
- صدای حقیقی( واقعی) و صدای توصیفی در سینما
در صدای حقیقی، در این نوع از صدا در سینما، شما با صدای حقیقی روبرو هستید. یعنی زمانی که شما تصویر جنگل را مشاهده میکنید در این لحظه صدای جریان آب را در جویبار را هم میشنوید و حدس میزنید تصویر بعدی از جویبار خواهد بود. پس، زمانی که شما گوینده را در تصویر مشاهده کنید به آن صدای واقعی و در غیر این صورت به آن صدای توضیحی گفته میشود.
صدا در سینما – انواع باند صدا
زمانی که در میان تحقیق و بررسی صدا در سینما، به مطالعه باندهای مختلف در فیلم های گوناگون من جمله مستند و داستانی میپردازیم، متوجه میشویم که صداها دارای عملکردها و کارکردهای بسیاری هستند. این تعداد از باندهای صدا با هم ترکیب شده و به یک باند تبدیل میشوند و این باند صدا، سرانجام به صورت “صدای نور” و “صدای مغناطیسی” تولید میگردد. این باند صدای ضبط شده یک فیلم، خود به 4 دسته تقسیم میشود. به دنبال بیان مطالبی در مورد صدا در سینما در تولید فیلم های متعدد، تصمیم داریم در ادامه به تقسیم بندی باندهای صدا بپردازیم.
1-باند صدای افکت
2- باند صدای محیط (آمبیانس)
3- باند صدای موسیقی
4- باند بیان (گفتار)
مسئله زیبایی شناسی صدا در سینما
همانطور که تا کنون به آن پرداخته ایم صدا یکی از عناصر جدانشدنی در عرصه فیلم سازی و مستند می باشد که در این بخش قصد داریم در قالب تقسیم بندی به مسئله عنصر زیبایی شناسی صدا در سینما بپردازیم.
نقش صدا در سینما تحت عنوان صدای معرّف
صدای معرّف به نوعی برای یک بار از طریق تصویر نشان داده میشود، منتها در دفعات بعدی بدون تصویر صدا اجرا میشود و در همان تصویر، شما ناخودآگاه بدون اینکه تصویر مورد نظر را ببنید در ذهن تان یادآوری مجدد میشود (فیلم فریتز لانگ – 1930). در این فیلم شخصیت اصلی داستان با صدای سوت، کودکان بیگناه و معصوم را به سوی خود میکشاند و این صدا و تصویر در کنار هم خود گویای قتل زنجیرهای کودکان توسط آن قاتل بیرحم است و نیازی به تصویر کشیدن جرم نیست.
نقش صدا در سینما تحت عنوان صدای بیانی
در این نوع صدا، زمانی که صدا و تصویر در کنار هم پیش میروند و برای لحظاتی کوتاه، حرکات تصویر کند و به نوعی قطع میشود، منتها صدا همچنان جریان دارد. بدین طریق بیننده با شنیدن باند صدای گفته شده، چیزی که در تصویر نمیبیند را بلافاصله در ذهن خود تجسم میکند (فیلم زیبای باد جن- اثر ناصر تقوایی( 1348))
ناصر تقوایی را شاید بتوان بهترین فیلمساز کلاسیک سینمای ایران دانست؛ فیلمسازی که کارش را با ساخت مستندهایی در دهه چهل شمسی آغاز کرد. «باد جن»، شناختهشدهترین مستند کارنامه ناصر تقوایی است؛ فیلمی که به مراسم اهل هوا در جنوب ایران میپردازد. ناصر تقوایی را از این لینک در وبسایت فیلیموشات بیشتر بشناسید
نقش صدا در سینما تحت عنوان فضاسازی
با استفاده از این نوع از باند صدا میتوان به فیلم خشک و بی روح، روح و جان دوباره تزریق کرد(فیلم مصور الملکی نمونهای از این باند صداست). در این فیلم صدای قناری نشان دهنده صفا و صمیمیت شخصیت حاج مصور را یادآوری میکند.
نقش صدا در سینما تحت عنوان و تداعی معانی
در فیلم های بسیاری دیده میشود، فرد در صحنههایی با دیدن یک شیء، شخص یا حتی شنیدن یک صدا به سرعت به گذشته برمیگردد. در فیلم “گبه” ساخته محسن مخملباف (1374)، خانمی به اسم گبه برای دیدن نامزد خود، حضور او را با شنیدن صدای زوزهای که نامزدش به صدا در میآورد متوجه میشود.
نقش صدا در سینما تحت عنوان صدای تکرار
در بخشی از فیلم داستانی و مستند در لابلای فیلم به صورت مشخص و نامشخص صدا تکرار میشود که به آن صدای تکرار یا لایت موتیف گفته میشود. بنابراین با تکرار این صدا در بخش های از فیلم، کارگردان قصد دارد تأکید بیشتری بر آن موضوع انجام دهد و نظر مخاطب را به خود جلب کند. صدای لایت موتیف همیشه بر اتفاقات و سیاهی هایی جامعه( فیلم خانه سیاه- فروغ فرخ زاد) اشاره نمیکند و گاهی اوقات هم در فیلم های طنز و کمدی هم میتوان از آن استفاده کرد(فیلم “اون شب که بارون اومد”- کامران شیردل(1364))
نقش صدا در سینما تحت عنوان بُعد سوم
برخی اوقات بسته به شرایط، تعدادی از نماهای فیلم در پلاتو فیلمبرداری میشود و سپس در زمان تدوین با کنار هم قرار دادن دو صحنه مورد نظر، تصور میشود که هر دو در یک موقعیت و فضا فیلمبرداری شده است، در حالی که این طور نیست(هری وات و بازیل رایت- 1936). در این فیلم، بخشی از صحنه ها از جمله، واگن قطار در استودیو تولید میشود و صدای سوت قطار در حال حرکت قطار داخل ماکت قطار در حالی به گوش میرسد که تکان های چپ و راست به آن میدهند و در این موقعیت مأمور اداره پست در داخل قطار به مرتب کردن نامههای خود مشغول است. در این لحظات به خوبی میتوان اثرات صدا در سینما در قالب بُعد سوم را دید.
نقش صدا در سینما تحت عنوان نماد
قسمتی از صدا گذاری که بر روی فیلم قرار است انجام شود در قالب نماد ایفای نقش میکند. یک بخشی از موسیقی فیلم میتواند تحت عنوان کنتر پوئن، موازی و مستقل با تصویر ترکیب شود و مفهوم تازهای را در ذهن بیننده به وجود آورد. فیلم ” ضامن آهوی (ساخته پرویز کیمیاوی- 1350) اثر صدا در سینما را تحت عنوان نماد به خوبی برای مخاطب به تصویر میکشد و آن را به نوعی قابل درک میکند.
در پایان مقاله، امیدواریم در سایت رسانه فارسی با بررسی و مطالعه صدا در سینما، ساخت فیلم های مستند – داستانی، به عبارتی توانسته باشیم، به بخشی از سوالات شما جواب مناسبی داده باشیم.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.